lipu sona pona |

toki pona: strona 11 — liczebniki

Słownictwo na tej lekcji:

słowo znaczenie
wan jeden, część, zjednoczony
tu dwa, dzielić, podzielony
sike koło, okrągły, piłka, rok
mani pieniądz; duże, udomowione zwierzę
esun handel, rynek, sklep, wymiana
mun księżyc, gwiazda, obiekt na nocnym niebie
nanpa liczba, (oznaczenie liczebnika porządkowego)
poki pudełko, zbiornik, miska, filiżanka, szuflada
sin nowy, dodatkowy, świeży, dodatkowy
suno słońce, światło, jasność, błysk

Liczebniki

Oto najbardziej podstawowe liczebniki w toki ponie:

System ten jest oczywiście bardzo ograniczony. Ale nie jest to nic nowego — języki z plemion łowiecko-zbierackich nie używają liczb większych niż 3, 2, a czasem nawet 1. (Język pirahã, na przykład, ma tylko słowa na „mało” i „dużo”, a ich wartości zmieniają się w zależności od kontekstu).

Jednakże istnieje również drugi, dodatkowy system, który jest oficjalnie zdefiniowany i powszechnie używany do opisywania większych liczb. Wykorzystuje on już istniejące słowa toki pony jako dodatkowe liczebniki:

W tym systemie liczebniki mogą być wyrażane za pomocą zestawienia wielu słów. Przykładowo, 42 to „mute mute tu” (20+20+2), a 18 to „luka luka luka tu wan” (5+5+5+2+1).

Jak widać, jest to wciąż dość ograniczony system. Aby nazwać rok, w którym ta strona została napisana (2020), trzeba by powtórzyć słowo „ale” dwadzieścia razy i dodać jedno „mute” na końcu.

Wszystkie te ograniczenia są częścią filozofii języka toki pona, polegającej na upraszczaniu myśli i unikaniu zbędnych szczegółów. Istniały próby stworzenia innych systemów liczbowych, ale żaden z nich się powszechnie nie przyjął.

Używanie liczebników

Niezależnie od systemu, liczebniki są traktowane jak przymiotniki i dodawane na końcu rzeczowników lub fraz nominalnych:

soweli wan — jedno zwierzę

waso lili tu — dwa małe ptaki

By utworzyć liczebnik porządkowy (pierwszy, drugi…), używamy słowa „nanpa”.

jan nanpa wan — pierwsza osoba

tomo nanpa mute luka luka wan — 31. dom (lub dom nr 31)

Wyrażenie „nanpa wan” jest czasem używane jako przymiotnik, aby utworzyć stopień najwyższy:

nena Ewelesu/Somoluma li nena suli nanpa wan lon ma ale. — Mount Everent/Czomolungma jest największą górą na całym świecie.

Kalendarz

W połączeniu z wyrazem „tenpo”, słowa „suno”, „mun” i „sike” mogą oznaczać odcinki czasu:

tenpo suno — dzień („czas słońca”)

tenpo pimeja — noc („ciemny czas”)

tenpo mun / tenpo sike mun — miesiąc („czas księżyca / cykl księżyca”)

tenpo sike / tenpo suno sike — rok („czas okrążenia / czas okrążenia słońca”).

nanpa

Słowo „nanpa” można użyć nie tylko jako znacznik liczby porządkowej, ale też jako tłumaczenie słowa „liczba” albo „cyfra”. Na przykład:

ilo nanpa — kalkulator („urządzenie liczbowe”)

nanpa pona — wynik/punktacja („dobre liczby”)

Przy konstruowaniu takich wyrażeń należy uważać, żeby nie zbudować czegoś niejasnego. Na przykład nie wiadomo, czy „ilo nanpa tu” oznacza oznacza „drugie narzędzie” czy „dwa kalkulatory”. W tym drugim przykładzie wystarczy uporządkować wyrazy w ten sposób: „ilo tu nanpa”.

Pogoda

Kiedy rozmawiamy o pogodzie, najczęściej używanym zdaniem jest „[rzeczownik] li lon” i dosłownie oznacza „[rzeczownik] istnieje”. Używamy go w sytuacji, kiedy chcemy określić, jaka pogoda panuje obecnie:

suno li lon. — Świeci słońce.

telo sewi li lon. — Pada deszcz. („istnieje woda nieba”)

seli li lon. — Jest ciepło.

lete li lon. — Jest zimno.

Różnice dialektalne

W tej części wyjaśniono, jak różne kursy toki pony różnią się sposobem wyrażania pewnych idei.

Opinie na temat zapisywania liczebników porządkowych różnią się między kursami.

Oficjalna książka i seria filmów „12 days of sona pi toki pona” mówią, że wystarczy dodać „nanpa”, a następnie liczbę. Z kolei kurs „o kama sona e toki pona!” zaleca dodać „pi nanpa” i liczbę.

jan nanpa wan — pierwsza osoba

jan pi nanpa wan — pierwsza osoba

W społeczeństwie toki pony częściej używa się tego pierwszego sposobu i z takiego też korzysta ten kurs.

Ćwiczenia

Teraz spróbuj przetłumaczyć podane zdania na polski:

A poniższe na toki ponę:

Odpowiedzi