Wszystkie słowa, które zostały opisane na stronach od 1 do 12 są obecne w oficjalnej książce toki pony. Jednakże istnieje kilka dodatkowych słów, które albo były używane wcześniej i nie pojawiły się w książce, albo takie, które zostały stworzone przez społeczność toki pony po tym wydarzeniu. W przeciwieństwie do „nieoficjalnych słów” używanych dla nazw własnych (patrz: strona 7), te są traktowane jako rodzime słowa toki pony i nie są pisane wielką literą.

Poniekąd wyczerpująca lista wszystkich słów w języku toki pona, które są lub były używane, znajduje się w dokumencie „nimi ale pona”.

Za to ta strona opisze wszystkie słowa, które moim zdaniem stosuje się często w sieci oraz alternatywne sposoby na użycie niektórych oficjalnych słów z 120-wyrazowego leksykonu.

Założeniem języka toki pona jest minimalizacja liczby wyrazów i pozbycie się zbędnych konceptów, przez co oczywiście niestandardowe sposoby użycia mogą budzić kontrowersje. Spróbuję wyrazić własną opinię na temat tych wyrazów na liście.

Ujednolicone słowa: kin, namako i oko

Zanim opublikowana została książka toki pony, w użyciu było kilka słów, których znaczenie pokrywało się z innymi wyrazami. Nie zostały one usunięte, ale mianowano je synonimami innych słów.

Wyraz „kin” jest synonimem słowa „a”, ale ponieważ „a” jest bardziej ogólnym wyrażeniem emocji, „kin” używano do położenia nacisku (podobnie jak „również”, „naprawdę”, „w rzeczy samej” w języku polskim). Podkreślało się tym dosłowne znaczenie zdania, a nie zabarwiało je emocjonalnie. Według mnie takie znaczenie również można przekazać słowami „a” (zabarwienie emocjonalne) i „mute” (podkreślenie czegoś).

Wyraz „namako” używano w znaczeniu „dodatek” albo „przyprawa”. W oficjalnej książce opisano ją jako synonim słowa „sin” — „nowy”, „dodatkowy”. Oba te wyrazy mają poniekąd odmienne znaczenia, ale z mojej perspektywy wyraz „sin” — w szczególności, gdy używany jako rzeczownik lub fraza nominalna „sin moku” (dodatek do jedzenia) — potrafi wyrazić ten sam koncept równie dobrze.

Wyraz „oko” określono jako synonim słowa „lukin”. Kiedy stanowiły one dwa oddzielne słowa, „oko” oznaczało to, co po polsku — oko. Natomiast „lukin” oznaczało „wzrok” albo „patrzeć”. Ponieważ „kute” może znaczyć albo „słuch”, albo „ucho”, decyzja ta wydaje się sensowna.

Usunięte słowa

Istnieją też takie wyrazy, które w społeczności używa się od czasu do czasu, pomimo że zostały całkowicie usunięte ze słownika w chwili publikacji oficjalnej książki.

Zacznijmy od tych bardziej popularnych:

Wyraz „apeja” oznacza „wstyd” lub „wina”. Opisanie tego samego konceptu jest trudne, jeśli nie mamy do dyspozycji tego słowa, dlatego niektórzy nadal go używają.

Znaczenia wyrazu „kipisi” to „dzielić”, „ciąć”, „siekać”. Dziś przejmują je słowa takie jak „tu” (dzielić) i „wan” (część, element), ale w niektórych tekstach nadal można się na nie natknąć. Istnieją również pomysły na zapis tego słowa za pomocą pisma sitelen pona.

Wyraz „leko” (prawdopodobnie pochodzący od klocków Lego) używa się w znaczeniu „bloczek”, „kwadrat”, czasem „schody”. Nie ma żadnego jasnego zamiennika, którym można by zastąpić to słowo, dlatego wciąż jest sporadycznie używany, gdzie jest to konieczne.

Wyraz monsuta oznacza „potwór” lub „strach”. Jak w przypadku słowa „apeja”, wielu ludzi uważa je za trudne do opisania, (a moża to zrobić na wiele sposobów), przez co używa się starego nazewnictwa.

A oto słownictwo, które dziś uważa się za porzucone, ale wciąż może występować w starszych tekstach:

Słowo „kapa” to wczesne określenie góry lub pagórka. Ostatecznie wyraz „nena” zajął jego miejsce.

Słowo „kapesi” określało kolory takie jak szary i brązowy, a czasem też kawę. Koniec końców zostało ono usunięte, ponieważ wyrażenia „pimeja walo” i „pimeja jelo” równie dobrze opisują te kolory.

Słowo „majuna”, czyli „stary”, również zostało usunięte we wczesnych dniach toki pony. Ponieważ starość może być stosunkowo łatwo opisana za pomocą wyrazów związanych z czasem, słowo to wyszło z powszechnego użytku. Oto kilka przykładów:

ona mute li majuna. — Oni są młodzi.

tenpo mute la ona mute li lon. — Istnieją od dłuższego czasu / od dawna.

Słowo „pasila” było odrębnym słowem oznaczającym „łatwy”, ale zostało usunięte ze słownika toki pony zanim jeszcze ukazała się pierwsza publiczna wersja strony internetowej w 2001 roku.

Słowo „pake” było czasownikiem tłumaczonym jako „zaprzestać” i zaczerpniętym ze słowa „barrer” pochądzącego z akadiańskiego francuskiego. W ostateczności je usunięto z uwagi na to, że tę samą czynność można opisać słowem „pini” („przestać”, „ukończyć”) lub „awen” („trwać”, „stać”).

Słowo „pata” oznaczało rodzeństwo, ale dziś zamiast tego można je wyrazić jako „jan sama”.

Słowo „powe”, czyli „kłamstwo”, „fałsz”, zostało usunięte, ponieważ to samo znaczenie mogą osiągnąć wyrażenia typu „lon ala” („nieistniejący”) lub „sona ike” („zła wiedza”, „dezinformacja”).

W leksykonie istniały również słowa „tuli” i „po” i odpowiadały liczbom 3 i 4. Zostały one zastąpione wyrażeniami „tu wan” oraz „tu tu”.

Kierunki

Pomimo że w słownictwie toki pony istnieją takie słowa jak „góra”, „dół”, „przód” i „tył”, nie znajdziemy tam wyrazów, które oznaczałyby „lewo” czy „prawo”. Jest tylko jeden wyraz oznaczający „bok”.

Niektórzy stworzyli wyrażenia polegające na tym, że większość ludzi pisze prawą ręką („poka pi luka sitelen” = „prawo”; „poka pi luka sitelen ala” = lewo), mają serce po lewej stronie ciała („poka pilin” = „lewo”; „poka pilin ala” = „prawo”) albo piszą od lewej do prawej („poka open” = „lewo”; „poka pini” = „prawo”).

Oczywiście żadne z powyższych założeń nie jest w stu procentach uniwersalne — istnieją ludzie, którzy wolą pisać lewą ręką; którzy mają serce po prawej stronie (dekstrokardia) lub piszą z prawej do lewej. (Co prawda należy przyznać, że największe systemu zapisu toki pony — alfabet łaciński, sitelen pona i sitelen sitelen — pisze się z lewej do prawej).

W dokumencie „nimi ale pona” opisano dwa słowa stworzone po wydaniu oficjalnej książki (takie wyrazy nazywane są „post-pu”), które nadają dokładne nazwy tym kierunkom: „soto”, czyli „lewo” i „te”, czyli „prawo”. Osobiście uważam, że te słowa bywają przydatne w miejscach, gdzie rozróżnienie tych dwóch kierunków jest konieczne. Jednak w większości przypadków lepiej ich unikać.

Płeć i orientacja seksualna

Wyrazy „mije” i „meli” kolejno oznaczają mężczyznę i kobietę. Istnieją jednak ludzie, którzy albo nie uważają się ani za mężczyznę, ani za kobietę, albo nie urodzili się żadnej z tych płci.

Słowo „tonsi” zostało stworzone na potrzeby opisania takich ludzi, a w niektórych przypadkach też osób transseksualnych lub należących do społeczności LGBT.

W dodatku słowo „kule” (kolor) czasem używa się jako tłumaczenia wyrazu „płeć/gender” oraz „LGBT”. Na początku może to budzić wątpliwości — „a co z ludźmi koloru?”. Jednak w społeczności toki pony rasa i kolor skóry określa się najczęściej bezpośrednio (np. „jan pi selo walo” = „osoba o białej skórze”, „osoba białoskóra”).

Ponadto, możesz natknąć się na słowa takie jak „mijomi” i „melome”. Są to skróty od wyrażeń „mije olin mije” („mężczyźni kochający mężczyzn”) i „meli olin meli” (kobiety kochające kobiety) i działają tak samo jak angielskie skróty „mlm” i „wlw”.

Żartobliwe słowa

Dodatkowo istnieje też kilka słów wymyślonych przez Sonję Lang w ramach żartu. W dokumencie „nimi ale pona” podpisane są „w.o.g. Sonja”. Najbardziej znanym wyrazem tego typu jest „kijetesantakalu”, który oznacza szopy pracze i inne zwierzęta z rodziny szopowatych.

Do żartobliwych słów należą też „mulapisu” („pizza”) i „yupekosi” („zmienić swoje stare kreacje na gorsze”) — warto zauważyć, że w toki ponie nie używa się litery “y” i dlatego wymowa tego słowa jest nieznana.

Ta lista opiera się na tym arkuszu opisującym częstotliwość stosowania słów spoza pu i została stworzona przez użytkownika reddita qwertyter, z dodatkowymi modyfikacjami opartymi na moim osobistym doświadczeniu.

Kolumna podpisana „zamienniki” zawiera słowa i zwroty z oficjalnego słownika, za pomocą których można wyrazić podobne idee. Nie wszystkie z nich są całkowicie odpowiednie, a dla niektórych trzeba użyć innych części mowy (na przykład, „tu” jako przymiotnik oznaczający „podzielony” bez cząstki „li” łatwo pomylić z liczbą „dwa”).

Strona początkowa